Dermatologiczne aspekty kriochirurgii

Spis treści:

1. Metoda natryskowa
2. Metoda kontaktowa
3. Mechanizm działania
4. Zastosowanie
5. Leczenie zmian nowotworowych i przednowotworowych
6. Leczenie zmian infekcyjnych
7. Leczenie zmian naczyniowych
8. Leczenie keloidów i blizn przerosłych
9. Skutki uboczne i niepożądane efekty
10. Przeciwwskazania do zastosowania kriochirurgii

Kriochirurgia jest często wykorzystywaną metodą pracy w praktyce specjalistów z zakresu dermatologii. Jej kluczowe działanie polega na zniszczeniu tkanek, w określonej lokalizacji, co oznacza miejscowe działanie kriochirurgiczne. Kontrolowane w ten sposób zniszczenie żywej tkanki, polega na zasadzie oddziaływania niskiej temperatury. Najskuteczniejszym środkiem oddziaływania jest zastosowanie ciekłego azotu, którego temperatura oscyluje na poziomie -195 °C, a podawany jest za pomocą specjalistycznej aparatury, z wykorzystaniem sond kontaktowych lub też z zastosowaniem aplikacji natryskowej.

Metoda natryskowa 

„Spot freeze”, czyli metoda natryskowa, wykorzystywana jest do leczenia ognisk zamykających się w obszarze 2 cm, a jeśli z wykorzystaniem tej metody, podejmuje się leczenie ognisk większych, konieczne jest podzielenia ich na segmenty o powierzchni 2 cm, które poddaje się etapowemu zamrażaniu.

Metoda kontaktowa 

Równie często stosowaną metodą, jest metoda aplikacyjna inaczej zwana kontaktową. Dzięki różnorodności końcówek w specjalistycznej aparaturze, możliwe jest leczenie zmian o powierzchni od kilku do kilkunasty centymetrów. Jeśli podejmuje się leczenie tą metodą, zmian czy wykwitów o większej powierzchni, wykorzystać można technikę nakładających się pól, co pozwala na ograniczenie zastosowania tej metody jedynie na zmienionym obszarze, bez ryzyka uszkodzenia tkanek otaczających.

Mechanizm działania 

Kriochirurgia bazuje na oddziaływaniu bardzo niskiej temperatury. Szybki obniżenie temperatury w tkankach, powoduje powstawanie kryształków zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz komórki, co prowadzi do pękania błony komórkowej oraz zahamowania syntezy DNA w komórce, jak również wszelkich, niekorzystnych zmian i procesów zachodzących w komórkach. Uzyskana w ten sposób martwica tkanek, uzyskiwana jest dzięki procesowi powolnego zamrażania, gdzie kluczowe znaczenie ma prawidłowe przygotowanie pola zabiegu. Do tego celu, na kilka dni przed wykonywanym zabiegiem, stosuje się preparaty z kwasem salicylowym lub mocznikiem.

Zastosowanie 

Kriochirurgia jest często stosowaną metodą leczenia wszelkich zmian nowotworowych, jednak posiada ona również szerokie zastosowanie w leczeniu nienowotworowych zmian, takich jak brodawki wirusowe, mięczaki zakaźne, zmiany naczyniowe, brodawki łojotokowe, włókniaki czy bliznowce. Jest to również metoda, która może być wspomagającą metodą leczenia w różnego rodzaju dermatozach.

Zastosowanie kriochirurgii, fot. panthermedia

Leczenie zmian nowotworowych i przednowotworowych 

W odniesieniu do zmian nowotworowych oraz do stanów przedrakowych, kriochirurgia ma na celu uzyskanie martwicy tkanki, w takim zakresie, w jakim zmiana usunięta byłą w sposób chirurgiczny. Dodatkowo, podczas zabiegu, konieczne jest pozostawienie marginesu zdrowej tkanki, w granicach od 0,5 do 1 cm dookoła zmiany. Kriochirurgia jest metodą leczenia, wykorzystywaną głównie do leczenia zmian, które z różnych powodów, nie kwalifikują się do leczenia operacyjnego, stąd często wykorzystywana jest w przypadku osób starszych, a także u pacjentów, u których zdiagnozowano nowotwór podnaskórkowy czy nowotwór kolczastokomórkowy, który swoją etiologię ma w ogniskach związanych z rogowaceniem słonecznym, a sama zmiana ma równe, wyraźnie oddzielone brzegi i zajmuje obszar do 1 cm. Często w leczeniu kriochirurgicznym, dodatkowo stosuje się metody mające na celu uzyskanie dobrego efektu estetycznego na skórze. Mowa tutaj o jednoczesnym zastosowaniu metody fotodynamicznej czy następczym stosowaniu imiwimodu.

Leczenie zmian infekcyjnych 

Kriochirurgiczne leczenie zmian wirusowych, odnosi się przede wszystkim do zamrażania wszelkiego rodzaju brodawek wirusowych. Podczas takiego zabiegu, dochodzi do uzyskania martwicy danej tkanki, ale uzyskuje się także efekty wtórnej reakcji immunologicznej. Efektem tego, brodawki które nie zostały poddane zabiegi zamrażania, w wielu przypadkach ulegają zmniejszeniu, co obserwuje się podczas wizyt kontrolnych. Efekty estetyczne mają znaczenie również w przypadku tego typu zmian, szczególnie w sytuacji, kiedy zlokalizowane są na odsłoniętej skórze twarzy. Należy wówczas dobrać odpowiednią metodę, która pozwoli na niepowstawanie pęcherzy i zniweluje widoczność już powstałych zmian.

Leczenie zmian naczyniowych 

Zastosowanie terapii kriochirurgicznej, ma swoje uzasadnienie, szczególnie w przypadku naczyniaków jamistych, które są znacznym problemem wieku rozwojowego i występują głównie u małych dzieci. Przewagą tej metody leczenia, w odróżnieniu od zastosowania lasera czy kortykosteroidów, jest fakt, że może ona zostać zastosowana niezależnie od wieku dziecka. Należy jednak pamiętać o zjawisku zwanym „wierzchołkiem góry lodowej”, które w odniesieniu do kriochirurgii, dotyczy rozległości, jak również głębokości danej zmiany. Niemniej jednak, zastosowanie tej metody, daje prawdopodobieństwo 100% wyleczenia pacjenta.

Leczenie keloidów i blizn przerosłych 

W dzisiejszych czasach bardzo dużego znaczenia nabiera estetyczny, ładny wygląd, zgodny z propagowanym ideałem piękna. W wielu przypadkach, to czy wpasowujemy się w ten nurt, ma swoje odbicie w poczuciu własnej wartości i postrzeganiu siebie.

Keloidy, czyli widoczne, powstałe w wyniku poprzedniego uszkodzenia skóry, łagodne guzy, są efektem reakcji organizmu, czyli nadprodukcji kolagenu. Są to zmiany o charakterze rozrostowym, co oznacza, że mają tendencję do poszerzania swojej powierzchni, nawet poza obszar pierwotnego uszkodzenia. Inaczej sprawa przedstawia ma w przypadku blizn rozrostowych, które występują jedynie na obszarze wcześniejszego uszkodzenia skóry.

Badanie znamion, fot. panthermedia

Skutki uboczne i niepożądane efekty 

Kriochirurgia, jak każda metoda leczenia, ma swoje zalety oraz wady. Do efektów niepożądanych, można zaliczyć reakcję występującą zaraz po wykonaniu zabiegu, czyli pojawienie się bólu, zaczerwienień, pęcherzy w miejscu leczenia. Można również mieć do czynienia z reakcją omdlenia, która jest głównie neurowegetatywnym skutkiem zabiegu, związanym ze strachem oraz spadkiem ciśnienia podczas zabiegu. Ponadto, czas gojenia się ran pozbiegowych, może zostać wydłużony do 4- 6 tygodni, co również jest zjawiskiem niepożądanym.

Do nieco bardziej oddalonych w czasie działań niepożądanych, można zaliczyć zaburzenia czucia w miejscu wykonania zabiegu, jednak są to zaburzenia w pełni odwracalne. Ponadto, zauważa się występowanie przebarwień pozapalnych, prosaki czy zmiany zanikowe.

Niezwykle ważna jest więc profilaktyka powikłań oraz niedopuszczenie do sytuacji rozwoju zakażeń i stanów zapalnych w obrębie miejsca, gdzie zastosowano leczenie kriochirurgiczne.

Przeciwwskazania do zastosowania kriochirurgii 

Podczas kwalifikacji pacjenta do leczenia metodą zamrażania zmian skórnych, ważne jest by wziąć pod uwagę aspekty, które mogą świadczyć o przeciwwskazaniach. Przede wszystkim należy podczas wywiadu, uzyskać wszelkie informacje dotyczące chorób współistniejących, których zaostrzenie może wynikać z nagłego obniżenia temperatury skóry w danym obszarze. Istotne są również schorzenia, które niosą za sobą zagrożenie związane z nieodpowiednim gojeniem się odczynu pozabiegowego. Wśród innych przeciwwskazań, należy również wymienić wysokie ryzyko porażenia nerwów.