Zespół Peutza-Jeghersa – czy jest Ci znany?

Spis treści:

1. PJS – Peutz-Jeghers Syndrome
2. Jak dziedziczy się zespół Peutza-Jeghersa
3. Objawy choroby
4. Diagnostyka i rozpoznanie
5. Sposoby leczenia

PJS – Peutz-Jeghers Syndrome 

Zespół Peutza-Jeghersa to choroba genetyczna, która w literaturze opisywana jest jako PJS. Choroba występuje niezwykle rzadko – według danych WHO, w Europie i Ameryce Północnej, choroba dotyka 1 osoby na 150000 zdrowo narodzonych dzieci. Co ciekawe, w przypadku populacji Brytyjczyków szacuje się, że częstotliwość występowania choroby to 1:30000. Co warunkuje występowanie choroby w określonych populacjach częściej niż w innych, na chwilę obecną nie wiadomo. Choroba nie jest sprzężona z płcią – dotyka zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Pierwszy opis zespołu PJS pojawił się w 1921 roku zaproponowany przez Johanesa Peutza. Ponad 20 lat później, w 1949 roku, na łamach kolejnych czasopism medycznych pojawił się opis kolejnych przypadków, opisany tym razem przez Harolda Jeghersa i Victora McKusicka. Oficjalną nazwę choroby, określoną jako zespół Peutza-Jeghersa wprowadzono w 1954 roku. Pod koniec XX wieku 2 niezależne od siebie zespoły badawcze przedstawiły wyniki badań opisujące molekularne podstawy dziedziczenia choroby. W literaturze znany jest opis rodziny z Harrisburga, gdzie rozpoznano aż 12 przypadków choroby. W 1988 roku pojawiło się szerokie opracowanie dotyczące tejże rodziny, gdzie opisano blisko 49 lat z życia jej członków, którzy byli dotknięci mutacją LKB1.

Jak dziedziczy się zespół Peutza-Jeghersa 

Dziedziczenie PSJ uwarunkowane jest autosomalnie dominująco. Osoby, które chorują na zespół Peutza-Jeghersa wykazują mutację w obrębie genu LKB1, który w literaturze znany jest też jako STK11. Za co odpowiada LKB1? Okazuje się, że odgrywa bardzo ważną rolę – koduje białko znane jako kinaza treoninowo-serynowa. Osoby, które cierpią na mutację LKB1, wykazują wyższą predyspozycję do wystąpienia nowotworów złośliwych, pojawienia się zmian skórnych znanych jako plamy soczewicowate. Co ciekawe, gen LKB1 bierze również udział w kształtowaniu odpowiedniego charakteru komórek nabłonka jelita cienkiego, przede wszystkim za odpowiednią polaryzację komórek nabłonkowych. Polaryzacja niezbędna jest do zapewnienia odpowiedniego kształtu komórek, a tym samym ich prawidłowego funkcjonowania. Mutacja w obrębie LKB1 stwierdzana jest u ponad 99% pacjentów, którzy są zdiagnozowani w kierunku zespołu Peutza-Jeghersa.

Objawy choroby 

Choroba charakteryzuje się pojawianiem się przede wszystkim nienaturalnych pigmentów na skórze i błonie śluzowej znanych jako plamy soczewicowate. Plamy przyjmują charakterystyczną, ciemnoniebieską bądź brązową barwę, pojawiają się przede wszystkim wokół warg, nosa, na narządach płciowych, dłoniach, stopach, policzkach. Poza występowaniem nienaturalnej pigmentacji chorzy cierpiący na zespół Peutza-Jeghersa borykają się z polipami w przewodzie pokarmowym (jelicie czczym, krętym, dwunastnicy, okrężnicy) a także w żołądku, odbytnicy, jamie nosowej, pęcherzu moczowym. Występowanie polipów sprzyja krwawieniom, zwłaszcza z przewodu pokarmowego. Jak wskazują dane literaturowe, blisko połowa pacjentów cierpiących na mutację genu LKB1 cierpi na nowotwory – ryzyko zachorowania na nowotwór u Pacjenta z PSJ, który dożywa 67 roku życia, wynosi blisko 93%. Najczęściej występującymi nowotworami są: rak jelita (cienkiego, grubego), żołądka, trzustki, ziarniszczak jajnika, gruczolakorak szyjki macicy.

Choroby genetyczne, fot. panthermedia

Diagnostyka i rozpoznanie 

Prawidłowa diagnoza jest kluczowa w przypadku każdej choroby – bez względu, czy ma podłoże genetyczne, czy też nie.

Zespół naukowców pod kierunkiem Giarderro zaproponował kryteria rozpoznawania zespołu Peutza-Jeghersa uwzględniające:

• wystąpienie histopatologicznie potwierdzonych polipów jelita, któremu towarzyszy dodatni wywiad rodzinny, hiperpigmentacja skóry, polipowatość jelita,
• dodatni wynik badania genetycznego wskazujący na mutację w obrębie genu LKB1.

Sposoby leczenia 

Osoby cierpiące na zespół PJS powinny być objęte badaniami profilaktycznymi, które zawierają:

• kolonoskopię wykonywaną co maksymalnie 3 lata,
• endoskopię górnego odcinka przewodu pokarmowego co 3 lata,
• tomografię komputerową/ultrasonografię endoskopową lub oznaczanie markera CA 1-9 co maksymalnie 2 lata,
• coroczna mammografia piersi u kobiet powyżej 25. roku życia,
• coroczne USG i oznaczanie CA-125 u kobiet powyżej 25. roku życia,
• coroczne badania cytologiczne u kobiet od 21. roku życia,
• coroczne badania w kierunku guzów jąder u chłopców oraz USG jąder od 12. roku życia.

Diagnostyka choroby polega na różnicowanie jej pod kątem rodzaju występujących polipów przewodu pokarmowego, określenia intensywności melanozy skóry i śluzówek.

Pacjenci cierpiący na choroby genetyczne wymagają wielokierunkowego leczenia prowadzonego przez specjalistów z różnych dziedzin. Zapewnienie dostępu do najnowocześniejszych form leczenia, kontaktu ze specjalistami powoduje polepszenie komfortu życia chorych. Pamiętajmy, że szybka i skuteczna diagnostyka oraz rozpoznanie choroby umożliwiają dobranie odpowiedniej formy leczenia. Niejednokrotnie może okazać się, że pierwsza dobrana ścieżka leczenia nie przynosi oczekiwanych skutków – należy mieć więc na uwadze, że istneje możliwość zmiany sposobu prowadzenia leczenia w trakcie trwania choroby. Mimo to odpowiednio dobrana kuracja stwarza szansę na lepsze życie dla pacjenta i polepszenie codziennego funkcjowania. Czy można więc normalnie żyć, cierpiąc na Zespół Peutza-Jeghersa? Tak, jednak należy pamiętać, że kluczowe jest szybkie rozpoznanie choroby i dobranie skutecznej terapii.