Nadmierne pocenie

Powszechnie przyjmuje się, że to schorzenie związane jest ze stresem psychologicznym [54]. Stres jest, nadmiernym w stosunku do potrzeby, odpowiedzią, reakcją organizmu na określone czynniki środowiskowe. Czynniki te określa się jako stresory, bodźce niekontrolowane, oceniane jako zagrożenie fizyczne lub psychiczne dla homeostazy [37].
Stresory mogą mieć charakter behawioralny (brak akceptacji, izolacja społeczna, brak zaspokojenia potrzeb, ograniczenie wolności) jak i fizjologiczne (strach, gniew, frustracja). Reakcją na stresor jest uruchomienie cyklu reakcji niekontrolowanych, służących do utrzymania homeostazy. Nadmierne pocenie się występuje przy braku widocznych nieprawidłowości anatomicznych czy czynnościowych gruczołów potowych. Pocenie tego typu jest pod kontrolą cholinergiczną i adrenenergiczną za co mogą być odpowiedzialne ośrodki płatów czołowych. Nadmierne pocenie predysponuje do wtórnych infekcji, do utrudnionego funkcjonowania społecznego i rodzinnego[57].

Pokrzywka przewlekła

Wielu lekarzy [16,28] uważa, że pokrzywka nie ma biologicznego podłoża, a jedynie emocjonalne. Silny stres emocjonalny może nasilać zmiany chorobowe. Whitock [58] uważa, że czynnikami psychologicznymi wywołującymi pokrzywkę mogą być różnego rodzaju napięcia, zamartwianie się, niekiedy wstrząs psychiczny, problemy rodzinne czy finansowe. Jeśli chodzi o cechy osobowości, to bierność w kontaktach z innymi, skłonności do lęku przy niskiej tolerancji, wrażliwość w związkach uczuciowych i brak pewności siebie są przyczynami pojawienia się pokrzywki przewlekłej [31].

3. Choroby dermatologiczne modyfikowane przez czynniki psychiczne

Do tej grupy schorzeń należą te, które w dużej mierze uzależnione są od czynników biologicznych i czynników psychologicznych mających wpływ na ich przebieg. Większość tych schorzeń ma komponentę immunologiczną i dlatego mogą też odgrywać istotna rolę mechanizmy psychoneuroimmunologiczne, a szczególną rolę odgrywają tu neuropeptydy i naczynioaktywny peptyd jelitowy. Na działanie tych neuropeptydów ma wpływ stres psychologiczny. Do tej grupy schorzeń należy atopowe zapalenie skóry, łysienie plackowate i łuszczyca [16,27,41].

Atopowe zapalenie skóry

Etiopatogeneza atopowego zapalenia skóry od dawna była łączona z czynnikami neuropsychologicznymi, mającymi znaczenie w powstaniu i utrzymaniu się schorzenia. Szczególnie elementy emocjonalne wywierają wpływ na powstanie błędnego koła : swędzenie i drapanie[54]. Wielu autorów [16,22,31,54] uważa, że choroba ta ma swoje podłoże funkcjonowania relacji rodzinnej, szczególnie pomiędzy matką a dzieckiem. Dotyczy to niewłaściwej postawy matki wobec dziecka, jawne lub ukryte odrzucenie, wrogość w stosunku do dziecka oraz zbyt szybkie odstawienie od piersi [26]. Atopowe zapalenie skóry u jednego z członków rodziny, szczególnie u dziecka ma znaczenie dla jej funkcjonowania. Zmiany chorobowe dostarczają rodzinie dodatkowych stresów. Szczególnie rodzice dziecka z atopowym zapaleniem skóry przeżywają napięcie psychiczne, poczucie winy, wyczerpanie, frustrację i bezradność. U dziecka pojawiają się trudności wychowawcze, dyscyplinujące. Dość szybko dziecko uczy się wykorzystywania swojego schorzenia do manipulacji rodzicami [26]. Nie tylko u dzieci, ale również u dorosłych problemy psychologiczne odgrywają role w atopowym zapaleniu skóry i jego przebiegu. Wielu badaczy starało się ustalić profil psychologiczny charakterystyczny dla osób z tym schorzeniem. Okazało się, że osoby te wykazują znaczny poziom neurotyczności, mają tendencje do tłumienia uczuć, szczególnie agresji, zaprzeczaniu uczuciom niechęci i gniewu [1]. Grupę tę charakteryzuje też znacznie większy poziom lęku i niższy poziom oceny jakości życia i ekspresji emocji [32]. Okazało się też, że pojawienie się choroby związana było z traumatycznymi wydarzeniami w życiu [16]. Lubban-Plozza i współpracownicy uważają [31], że lokalizacja zmian na skórze związane jest z charakterem konfliktu z osoba znaczącą. Otóż, jeśli zmiany umiejscowione są na klatce piersiowej, to konflikt ma jawny przebieg. Natomiast zmiany na biodrach, ramionach i udach, to konflikt jest znacznie ukryty. Wracając do jakości życia pacjentów, to zmiany chorobowe wywołują poczucie stygmatyzacji, prowadzą do wycofania, lęku, braku pewności siebie [26,32]. Psychoterapia w leczeniu tego typu , schorzenia, obok farmakoterapii ma ogromne znaczenie i redukuje symptomy psychologiczne.

Łuszczyca

Łuszczyca jest najlepszym przykładem potwierdzającym udział układu nerwowego w chorobach skóry. Należy do grupy schorzeń „ high stres reactors” [29]. Jest też chorobą zapalną skóry przebiegającą z okresowymi zaostrzeniami i remisją. Ujawnienie się choroby jak i zaostrzenie lub nawroty uzależnione są od wielu czynników endogennych lub egzogennych. Do ważnych czynników mających znaczenie w etiopatogenezie łuszczycy i jej przebieg mają cechy osobowości i występujący stres [50,49,38.52]. Badania struktury osobowości wskazują, że inicjacja i przebiegu choroby zależy od wielu czynników związanych z odpornością na stres oraz radzenia sobie w sytuacjach psychologicznie trudnych. Takimi sytuacjami mogą być stany deprywacji potrzeb, niezaspokojona potrzeba akceptacji, lęk przed oceną społeczną [18,24,34]. Badając osoby z łuszczycą zauważono również wysoki poziom lęku, depresji, które wysoko korelują z czasem trwania choroby[53]. Do cech charakterystycznych dla osób z łuszczycą należą: wypieranie konfliktów emocjonalnych, mała akceptacja siebie. Okazuje się także, że im większy obszar ciała obejmuje schorzenie, tym silniejsze są tendencje do reakcji konwersyjnych i silniejszej koncentracji na stanie zdrowia. Zauważono także, że osoby z tym schorzeniem mają podwyższony poziom lęku, który utrzymuje się nie tylko w czasie choroby, ale także podczas remisji. Podobnie też sprawa ma się z poczuciem wewnętrznego konfliktu emocjonalnego [9,11,21]. Rożne doniesienia pozwalają sądzić, że pomoc psychologiczna może przynieść pozytywy wpływ na przebieg łuszczycy[16,46,55]. Najbardziej efektywną będzie tu psychoterapia grupowa przy udziale farmakoterapii [55].